Τρέχοντα ζητήματα Ευρωπαϊκής λιμενικής πολιτικής

George_Vaggelas

Editorial Δεκεμβρίου: Γιώργος Βαγγέλας, Διδάκτωρ Λιμενικής Πολιτικής, Partner of Ports and Shipping Advisory

Η λιμενική βιομηχανία έχει βρεθεί στο επίκεντρο Ευρωπαϊκών πολιτικών ιδιαίτερα μετά το 2000, όταν τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα άρχισαν να αναγνωρίζουν την σημασία των λιμένων σε όλο το φάσμα των πολιτικών για τον τομέα τον μεταφορών.

Η περίοδος που διανύουμε χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προχωρήσει σε, μερική έστω, απελευθέρωση της αγοράς παροχής λιμενικών υπηρεσιών.  Ξεχωρίζουν επίσης οι πρωτοβουλίες σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για τον κοινωνικό διάλογο στη λιμενική βιομηχανία, τη δημιουργία εγκαταστάσεων ανεφοδιασμού πλοίων με εναλλακτικές πηγές ενέργειας αλλά και η προσπάθεια ανάδειξη του θαλάσσιου τουρισμού και της κρουαζιέρας σε τομέα μείζονος σημασίας για τα ευρωπαϊκά λιμάνια.

Το 2013 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μία πρώτη έκδοση του προτεινόμενου κανονισμού για τη διαμόρφωση ενός πλαισίου πρόσβασης στην αγορά παροχής λιμενικών υπηρεσιών και την χρηματοοικονομική διαφάνεια στους λιμένες. Ο προτεινόμενος κανονισμός θέτει τις προϋποθέσεις απελευθέρωσης της αγοράς για συγκεκριμένες υπηρεσίες καθορίζοντας όρους σχετικούς με τον αριθμό των παρόχων, τις απαιτήσεις εισόδου στην αγορά κ.α., με ειδικές ρυθμίσεις για τις φορτώσεις/εκφορτώσεις και οι υπηρεσίες προς τους επιβάτες. Επιπρόσθετα στον κανονισμό γίνεται εκτενής αναφορά και στο καθεστώς χρηματοδότησης των λιμένων σε μία προσπάθεια αποφυγής περιστατικών κρατικών ενισχύσεων, μέσω της επιβολής κανόνων διαφάνειας στις πηγές χρηματοδότησης αλλά και των χρεώσεων των λιμενικών υπηρεσιών.

Τον Απρίλιο του 2014, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έδωσε την τελική έγκριση στους νέους κανόνες που θα διασφαλίσουν την ανάπτυξη υποδομών για εναλλακτικά καύσιμα και πηγές ενέργειας σε όλη την επικράτεια της Ε.Ε.. Ο Κανονισμός έχει ως στόχο να εξαλείψει το έλλειμμα υποδομών που υπάρχει στους Ευρωπαϊκούς λιμένες αναφορικά με τη δυνατότητα παροχής εναλλακτικών πηγών ενέργειας στα πλοία, όπως ο ανεφοδιασμός τους σε LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο) αλλά και η δυνατότητα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στα πλοία (cold ironing). Ο Κανονισμός θέτει ως προτεραιότητα την ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στα πλοία αλλά και την παρουσία σταθμών ανεφοδιασμού πλοίων με καύσιμο LNG, στα λιμάνια που ανήκουν στο κύριο δίκτυο λιμένων (TEN-T Core Network) μέχρι το 2025.

Σε ότι αφορά την χρηματοδότηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε δύο βασικά χρηματοδοτικά εργαλεία για επενδύσεις στον τομέα των μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων των λιμένων. Το πρώτο αφορά το πρόγραμμα “Connecting Europe Facility” (ύψους €26,25 δις) σε συνεργασία με το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Το συγκεκριμένο εργαλείο προσφέρει χρηματοδότηση για την περίοδο 2014-2020 σε έργα υποδομών για τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (ΤΕΝ-Τ) στα οποία εντάσσονται και οι λιμένες.

Το δεύτερο εργαλείο είναι το λεγόμενο “Πακέτο Juncker” ύψους €315 δις το οποίο έχει ως στόχο να ενισχύσει την ανάπτυξη και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της χρηματοδότησης έργων σε τομείς κρίσιμους για την Ευρωπαϊκή οικονομία. Σε αυτούς τους τομείς εντάσσονται και οι μεταφορές και κατά συνέπεια οι λιμένες. Το Πακέτο Juncker να σημειωθεί ότι δεν επιδοτεί αλλά στην ουσία δανειοδοτεί έργα με ευνοϊκούς όρους.

Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής λιμενικής πολιτικής ξεκίνησε το 2013 και βρίσκεται σε εξέλιξη ο κοινωνικός διάλογος, με την συμμετοχή των συλλογικών οργάνων έκφρασης των λιμενικών αρχών, των ιδιωτών διαχειριστών λιμενικών σταθμών και των συλλογικών φορέων εκπροσώπησης των εργαζομένων στην λιμενική βιομηχανία. Η όλη διαδικασία στηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στόχος της είναι να συμβάλει στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της λιμενικής βιομηχανίας καθώς και στη δημιουργία και διατήρηση θέσεων εργασίας. Στον κοινωνικό διάλογο εντάσσονται ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία (για την περίοδο 2015-2016), εκπαίδευσης και πιστοποίησης των εργαζομένων στους λιμένες, καθώς και απασχόλησης των γυναικών στη λιμενική βιομηχανία.

Αναμφισβήτητα, οι προαναφερθείσες εξελίξεις στην λιμενική βιομηχανία στην Ελλάδα αλλά και στον ευρωπαϊκό χώρο, δημιουργούν νέες προκλήσεις για τους Ελληνικούς λιμένες. Η αποτελεσματική και αποδοτική προσαρμογή τους στις συγκεκριμένες προκλήσεις, όσο και στα χαρακτηριστικά και της τάσεις που διαμορφώνονται στις θαλάσσια μεταφορικά συστήματα είναι αναγκαία καθώς, θα κρίνει εν πολλοίς και τη δυνατότητά τους να παραμείνουν ανταγωνιστικοί σε μία συνεχώς μεταβαλλόμενη λιμενική αγορά.