Ελληνικα
Editorial Δεκεμβρίου: Δρ. Νίκος Λιάπης, Μέλος Δ.Σ. ΕΕΝΜΑ
Η αλλαγή φέρνει ευκαιρίες, διατύπωσε ο πανεπιστημιακός Nido Qubein. Για ποιον όμως θα φέρει τις ευκαιρίες αυτές η νέα νομοθεσία για τη μείωση των εκπομπών στη ναυτιλία; Θα μπορέσουν να ωφεληθούν από την αλλαγή αυτή οι κύριοι επενδυτές, οι πλοιοκτήτες;
Η αλήθεια είναι πως η διαφαινόμενη αλλαγή αρχικά θα φέρει σημαντικά βάρη στον εφοπλισμό, και ειδικά στη Nαυτιλία Mικρών Aποστάσεων, που επηρεάζεται άμεσα και δραστικά από τη νομοθεσία για περιορισμό των ρύπων. Ήδη οι Περιοχές Ελέγχου Εκπομπών (ECA) είναι μια πραγματικότητα στην Βόρεια Ευρώπη αλλά και στη Βόρεια Αμερική. Ο χρόνος δε υλοποίησης τέτοιων ζωνών και στη Μεσόγειο δεν είναι πια και τόσο μακρινός.
Τεχνολογικά φαίνεται πως οι λύσεις έχουν βρεθεί. Η μετατροπή των πλοίων ώστε να καταναλώνουν Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (LNG) είναι η επικρατέστερη, και η τοποθέτηση Διατάξεων Ελέγχου Αερίων Εκπομπών (Scrubber) η αμέσως επόμενη. Βέβαια, για τις νέες κατασκευές αποτελεί μάλλον μονόδρομο η εξαρχής εγκατάσταση Συστημάτων Καύσης Διπλού Καυσίμου (HFO/MGO και LNG).
Έχουν όμως όντως λυθεί όλα τα προβλήματα, ώστε να αναζητήσουμε ελεύθερα πια τις ευκαιρίες; Μάλλον όχι…
Τα Scrubbers φαίνεται πως αντιμετωπίζουν πέρα από το σημαντικό κόστος εγκατάστασης δύο ακόμη προβλήματα. Το ένα είναι τα απόβλητά τους. Μία παρενέργεια της λειτουργίας τους είναι ότι η διαδικασία μετουσιώνει τα καυσαέρια σε απόβλητο σε μορφή υγρού διαλύματος, στερεής πάστας ή σκόνης. Αυτό θα πρέπει να απορρίπτεται με ασφάλεια, αν δεν μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί. Υπάρχει επομένως ανησυχία σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα όταν αυτό αποβάλλεται από τα συστήματα καθαρισμού στη θάλασσα, ειδικά μετά την επέκταση της χρήσης τέτοιων τεχνολογιών. Ακόμη όμως και επιδημίες από βακτήρια μπορούν να εξαπλωθούν από κακοσυντηρημένα scrubbers. Το πρόβλημα είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς καθαρισμού. Για παράδειγμα, η αιτία της επιδημίας της νόσου των λεγεωναρίων στη Νορβηγία το 2005 ήταν μόλις λίγες μολυσμένες πλυντρίδες (wet scrubbers). Το ξέσπασμα προκάλεσε 10 θανάτους και πάνω από 50 περιπτώσεις μόλυνσης.
Το δεύτερο πρόβλημα με την τεχνολογία αυτή είναι η αποτελεσματικότητά της σε διαφορετικές συνθήκες και μελλοντικές υψηλότερες απαιτήσεις. Τα scrubbers μπορούν να απορροφήσουν μόνο έναν ρύπο τη φορά (δηλαδή SOx ή NOx). Κατά συνέπεια, δεν θα είναι σε θέση να καλύψουν την – πιο μακροπρόθεσμη βέβαια – απαίτηση της σύμβασης MARPOL VI, η οποία απαιτεί δραστική μείωση τόσο των SOx όσο και των NOx. Επίσης, εάν η περιεκτικότητα σε θείο στο καύσιμο είναι μεγαλύτερη από 3.5% τότε η εξάλειψη των SOx δεν φτάνει το 100%. Τέλος, τα scrubbers δεν μπορούν να μειώσουν την εκπομπή CO2, μια και δεν καθιστούν αποτελεσματικότερη την ίδια την καύση, ενώ αντίστοιχα μειώνουν τα σωματίδια (PM) μόνο κατά 60%.
Για το LNG όλα τα παραπάνω είναι καλυμμένα. Δεν έχει καλυφθεί όμως ακόμη η ασφάλεια του εφοδιασμού. Ειδικά για τη Μεσόγειο, ελάχιστες υποδομές έχουν σχεδιαστεί και προγραμματιστεί, πραγματικά μη συγκρίσιμες σε σχέση με τις αντίστοιχες των συμβατικών καυσίμων, είτε αυτές αφορούν εγκαταστάσεις ξηράς είτε εφοδιαστικών σκαφών και βυτιοφόρων. Κι εδώ πρόκειται για υποδομές εντάσεως κεφαλαίου, που απαιτούν σημαντικές επενδύσεις σε εποχές κρίσης.
Λυμένα επίσης δεν είναι και θέματα ασφάλειας προσωπικού, μια και η κρυογενικές διαδικασίες αποθήκευσης και τροφοδοσίας του καυσίμου καθιστούν δραματικά επικίνδυνη οποιαδήποτε επαφή του ανθρώπινου σώματος με μη ή ανεπαρκώς μονωμένο τμήμα του εξοπλισμού που περιέχει το Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο. Και βέβαια άγνωστο είναι ακόμη το κόστος συντήρησης εξοπλισμού μια και για τις διατάξεις αποθήκευσης και μεταφοράς απαιτούνται ειδικά κράματα, ακριβά και πολύ πιο δύσκολα κατεργάσιμα.
Ο μεγαλύτερος όμως κίνδυνος που αντιμετωπίζει η ναυτιλία μικρών αποστάσεων από την επέκταση της – σχεδόν υποχρεωτικής- χρήσης LNG είναι οικονομικός. Το κόστος retrofit είναι τόσο υψηλό που σε έναν στόλο εικοσαετίας – όπως είναι αυτός της Ευρωπαϊκής ΝΜΑ- μπορεί να προσεγγίζει είτε και να υπερβαίνει το κόστος του πλοίου. Σε εποχές κρίσης επομένως και με την εγγενή δυσκολία της ΝΜΑ για υψηλή κερδοφορία, λόγω μικρού μεταφορικού όγκου, η μετασκευή για την χρήση LNG – όπως άλλωστε και η εγκατάσταση scrubber- σε παλαιά πλοία καθίσταται κρίσιμη για την συνέχιση εκμετάλλευσής τους.
Υπάρχουν τελικά ευκαιρίες και για τους πλοιοκτήτες στην αλλαγή αυτή, όπως διατύπωσε ο ακαδημαϊκός κ. Qubein;
Και βέβαια υπάρχουν. Ξεκινώντας από τις ας τις πούμε παράπλευρες αλλά ενδιαφέρουσες, η χρήση LNG μειώνει δραστικά τον θόρυβο της μηχανής, σημείο ιδιαίτερα σημαντικό για πλοία που προσεγγίζουν σε λιμένες δίπλα σε οικισμούς, επιβατηγά ή όχι, ακόμη και σε πλοία ποτάμιων μεταφορών. Η καλή καύση του Φυσικού Αερίου αφήνει εξαιρετικά καθαρούς κινητήρες αλλά και μηχανοστάσια. Και τέλος, σε περίπτωση ατυχήματος, δεν υπάρχει θαλάσσια ρύπανση μια και το καύσιμο θα αεριοποιηθεί άμεσα και θα διαφύγει στην ατμόσφαιρα, αφαιρώντας ένα τεράστιο βάρος από πλοιοκτήτες, διαχειριστές αλλά και τις αρχές.
Η μεγαλύτερη ευκαιρία όμως είναι ότι η αλλαγή αυτή θα αποτελέσει την αφορμή για την ανανέωση του στόλου της ΝΜΑ, με σύγχρονα, οικονομικότερα και ασφαλέστερα πλοία, που θα επιτρέψουν στους πλοιοκτήτες να συνεχίσουν να επιχειρούν ανεμπόδιστα και στο μέλλον, προσφέροντας υψηλού επιπέδου υπηρεσίες και μεταφορές. Η ευκαιρία αυτή όμως μπορεί να αποκτήσει ουσία μόνο μέσα από την ανάπτυξη χρηματοδοτικών εργαλείων από την Ευρωπαϊκή Ένωση όπως το Europa Ship, το πρόγραμμα που πρόσφατα εκκίνησε με την πρωτοβουλία της Ένωσης Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων με σημαντικές προοπτικές και την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Προγράμματα σαν αυτά θα βοηθήσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση να υλοποιήσει την πολιτική της για την μείωση των ρύπων στηρίζοντας παράλληλα ένα ζωτικό κομμάτι της Ευρωπαϊκής οικονομίας όπως είναι η ΝΜΑ αλλά και οι κλάδοι που στηρίζονται σ’ αυτήν, όπως ναυπηγεία ή κατασκευαστές εξοπλισμού.
Η εφαρμογή της νέας νομοθεσίας για τον έλεγχο των εκπομπών μπορεί ν’ αποτελέσει επομένως σημαντική ευκαιρία για την ΝΜΑ, για την Ευρωπαϊκή οικονομία γενικότερα αλλά και την Ελληνική ειδικότερα. Τα εργαλεία για την υλοποίησή τους αναπτύσσονται, στο χέρι λοιπόν των επιχειρούντων είναι να εμπλακούν ενεργά και να κινηθούν δυναμικά στην νέα εποχή.
